Regelmatig krijg ik - tussen de lijnen door - te horen dat het voor mij niet zo moeilijk is om vrij(er) te leven omdat ik weinig verantwoordelijkheden heb.
In zekere zin klopt dat natuurlijk, ik heb geen kinderen (het leven is nu eenmaal zo gelopen), ik heb geen hypotheek af te betalen (wat overigens een bewuste keuze is) en ik heb momenteel ook geen partner (wat ik dan weer graag anders had gezien). Tegelijkertijd kan ik mij achter geen van deze dingen verschuilen.
Vrijheid betekent immers niet dat je net zoals mij aan de oceaan moet gaan wonen. Meer vrijheid voor jezelf creëren kan ook bestaan uit minder uren gaan werken, jezelf herscholen tot een beroep dat past bij wie je nu bent (i.p.v. bij de 18-jarige versie van jezelf), goedkoper of rustiger gaan wonen, een pauze of sabbatical inlassen, een ruimte voor jezelf inrichten of een atelier huren voor je hobby, stoppen met iets dat geen energie (meer) geeft enzovoort.
Waar velen zich niet van bewust zijn is dat uiterlijke vrijheid slechts een gevolg is van innerlijke vrijheid. Misschien wel het beste voorbeeld om dat te illustreren is aan de hand van het thema geld. Voor veel mensen staat vrijheid immers gelijk aan geld. Gek genoeg zijn de mensen die ik ken die het meest geld verdienen net degenen die het meest gevangen zitten in hun eigen hoofd. Velen onder hen leven al jaren in burn-on modus, oftewel in een chronische pré-burn-out staat. Ze hebben financieel de ruimte om een andere weg in te slaan, zelfs met kinderen, hypotheek en een partner, en toch doen ze het niet. Gek he?!
Zo gek is dat niet. Want vrijheid vraagt wel degelijk om verantwoordelijkheid, om heel veel verantwoordelijkheid zelfs. Het vraagt om de verantwoordelijkheid voor je eigen binnenwereld. En daar komt heel wat inspanning bij kijken. Hier volgen vijf grote verantwoordelijkheden waarmee vrijheid hand in hand gaat.
de verantwoordelijkheid om jezelf te ontwikkelen
Vrijheid valt of staat met de bereidheid om aan jezelf te werken. Om met oprechte nieuwsgierigheid je angsten, belemmerende overtuigingen en zelfsaboterende gedachten te onderzoeken en hun oorsprong te achterhalen. We geloven immers niet zomaar wat we geloven, dat is ons ooit aangeleerd of meegegeven. Als we iets niet geloven zullen we er ook nooit aan beginnen, dan was ik bijv. nu geen schrijfster geweest. Pas als wat we denken, voelen en doen met elkaar overeenstemt, is verandering mogelijk. Daarvoor dien je je wel eerst bewust te worden van wat je denkt, voelt en al dan niet doet.
De verantwoordelijkheid om te weten wat je wilt (i.p.v. wat je verondersteld wordt te willen)
Om te kunnen geloven in je dromen, dien je wel eerst te weten wat deze juist zijn. Jammer genoeg leven in deze tijd heel veel mensen afgesneden van zichzelf en vervreemd van hun eigen verlangens (ook een kenmerk van burn-on). Ze leven geheel op automatische piloot volgens de verwachtingen van de maatschappij.
Vrijheid vraagt niet alleen om de verantwoordelijkheid om jezelf te leren kennen maar vooral ook om echt jezelf te worden. Zodat je werkelijk jouw leven kunt leven. Je verlangens zijn daarbij een belangrijke richtingaanwijzer.
De verantwoordelijkheid voor hoe je ooit wilt sterven
Eén van de vragen die ik in mijn online cursus stel om mensen te helpen ontdekken waar ze echt naar verlangen is ‘Hoe wil je ooit sterven?’. Zoals Morrie Schwartz ooit zei “Als je weet hoe je wilt sterven, dan weet je hoe je moet leven.” Ik kan oprecht zeggen dat ik niet bang ben voor de dood. Dat heeft alles te maken met het niet leven van een uitgesteld leven. Mocht ik morgen plots komen te sterven zou ik geen spijt hebben van iets dat ik niet heb gedaan. Want ook ik stel mezelf regelmatig deze vraag en als ik merk dat ik toch ergens regrets over zou hebben, dan doe ik daar wat mee. En dat gaat net zozeer over je bucketlist afwerken als over soms ongemakkelijke dingen uitspreken tegen je geliefden.
De verantwoordelijkheid om zelf zin te geven aan het leven
Zonder spijt sterven houdt in dat je ooit kunt terugkijken op een betekenisvol leven. Zoveel mensen worstelen vandaag de dag met zingevingsproblemen. Langs de buitenkant hebben ze alles, maar aan de binnenkant voelen ze zich leeg. Ook dit is eigen aan het burn-on syndroom. We verwarren vulling (van onze bankrekening, ijskast, Instagram…) met vervulling.
Naar mijn idee zitten zoveel mensen onbewust in een burn-on omdat ze op allerlei manieren wegvluchten van die knagende leegte in zichzelf. Ze doen er alles aan om dat gapend gat niet te moeten voelen. Liever druk, druk, druk en alles dwangmatig onder controle dan controleverlies te ervaren door te durven erkennen dat je eigenlijk niet echt gelukkig bent. Dat laatste vraagt om moed.
De verantwoordelijkheid om onzekerheid te kunnen verdragen
Een laatste misverstand dat ik hierbij uit de wereld wil helpen is dat vrijheid gemakkelijk zou zijn. Kiezen voor vrijheid is een van de moeilijkste dingen die er bestaat. Want het betekent kiezen voor onzekerheid, kiezen voor overgave, kiezen voor zelfleiderschap. Je dient helemaal op jezelf te durven terugvallen, erop te vertrouwen dat ‘you got what it takes’. De vinger naar jezelf durven wijzen wanneer het misloopt. Daar bovenop kies je ervoor om te vertrouwen op de universele wetten van het leven. Die onzichtbaar zijn en waar we op school nooit iets over hebben geleerd. En dat is, zeker in het begin, behoorlijk scary.
Kortom, het is veel gemakkelijker om ons te verschuilen achter onze externe verantwoordelijkheden dan om innerlijke verantwoordelijkheid op te nemen. Toch kan ik het iedereen aanbevelen, want vrijheid is de moeite meer dan waard!